MUSTAZ’AF KAVRAMINA KISA BİR BAKIŞ
Kur’an’da karşımıza çıkan bir insan protipi:Mustaz’af
Mustaz’af ,Arapçada zaaf kökünden türetilmiş bir kelimedir.Za’af,kuvvetli,güçlü olmanın zıddıdır ve güçsüz,kuvvetsiz olmak,bir şeyi yapmaktan aciz olmak anlamlarına gelir.Bu fiili yani zafiyeti yapan kişilere veya zayıf bırakılan ,zayıf duruma düşürülen ,zillet içinde yaşamaya mecbur kılınan kimselere de “Mustaz’af “ denir.
Mustaz’af kavramının zıddı da “Müstekbir”dir.Müstekbir ise;Kibirlenen,Allah’ın verdiği nimetlerle şımnaran,insanları ezmeye çalışan zorba güç demektir.Bu iki kavramı birbiriyle ilintili olarak anlamamız gerekir.Bir kavramı ortaya koyarken aynı zamanda o kavramın zıddı olanı da anlamış oluruz.
Mustaz’af kavramının kökü olan zaaf kelimesi hangi alanlarda ortaya çıkmaktadır?:
1-Bedende,vucütta zaaf olabilir
2-Nefiste zaaf olabilir
3-Akılda zaaf olabilir
4-Fikirde,düşüncede,görüşlerde zaaf olabilir
5-Her hangi bir şeyin özelliklerinde,niteliğinde zaaf olabilir
6-Her hangi bir şeyde sayısal,nicelik olarak zaaf olabilir
7-İktidarda,statükoda,yetkide zaaf olabilir
Bunların zıddının düşündüğümüzde de müstekbir kavramı kendiliğinden tanımlanmış olur.Yani gerek bedende,nefiste,akılda,düşüncede,nitelik ve nicelikte gerekse iktidarda büyüklenme,kibirlenme,zor kullanma,zora koşma,verilen nimetleri başkalarına karşı üstünlük olarak kullanmaya çalışma müstekbirliği meydana getirir.
Mustaz’af kimseler tavırlarına göre 3 sınıfa,bölüme ayrılır:
1-Bu grub Mustaz’aflar;İçinde bulundukları zulümlere,baskılara,sindinmeye karşı ellerinden hiçbir şey gelmeyen çoluk çocuk,kadın ve erkeklerdir.Bu mustaz’af grubunu Allah’ın affetmesi umulur.Bu gibi kimseler için Allah,inananları ,onları bu durumdan kurtarmak için cihada davet ediyor.
“Size ne oldu da Allah yolunda ve «Rabbimiz! Bizi, halkı zalim olan bu şehirden çıkar, bize tarafından bir sahip gönder, bize katından bir yardımcı yolla!» diyen zavallı-mustaz’af erkekler, kadınlar ve çocuklar uğrunda savaşmıyorsunuz!.”4/Nisa-75
2-Bu grub Mustaz’aflar;Müstekbirlerin zulümlerine,baskılarına korku,dünyalık menfaatler,Allah’ın sözüne güvenmeme veya beşeri zaaflar nedeniyle karşı çıkmazlar.Suskunlukları bir anlamda Müstekbirlerin yaptıklarını onaylamak olduğunu idrak etmezler.Hatta Müstekbirlerin kendilerine zarar vermesin diye onlardan taraf gibi görünmeye,onların yardakçılığını yapmaya çalışan kimselerdir.Kur’an’da böyle kimselere ihtar vardır:
“Kendilerine yazık eden kimselere melekler, canlarını alırken: «Ne işde idiniz!» dediler. Bunlar: «Biz yeryüzünde çaresizdik-mustaz’afdık» diye cevap verdiler. Melekler de: «Allah'ın yeri geniş değil miydi? Hicret etseydiniz ya!» dediler. İşte onların barınağı cehennemdir; orası ne kötü bir gidiş yeridir.”4/Nisa-97
Bu tür kimseler Ahirette suçu başkalarına atmaya çalışırlar.
“Yine derler ki: «Ey Rabbimiz! Biz beylerimize-şeyhlerimize-yöneticilerimize ve büyüklerimize itaat ettik de bizi yanlış yola götürdüler.» Rabbimiz! Onlara iki kat azap ver ve onları büyük bir lânetle rahmetinden kov.”33/Ahzab-67
Bu Mustaz’af grubu suçludur.
3-Bu grub Mustaz’aflar ise vahiyden uzun müddet habersiz yaşamışlar ve bu zamanlarında Müstekbirlere boyun eğmişler,onların yönetimi altında yaşamışlar.Ama kendilerine bir uyarı,davet,elçi geldiği zaman ise tereddüt etmeden Müstekbirleri terk ederek veya onlara karşı çıkarak islama,vahye kulak vermişler,müstekbirlere baş kaldırmışlar,onların yaptıklarını onaylamayıp,elleriyle,dilleriyle karşı koyan kimseler olmuşlardır.Bu kimselere aynı zamanda Müstekbirlerin zulmüne seyirci kalmamışlardır.Onlarla fiili mücadeleye girişmişlerdir.Bu durumdaki Mustaz’aflara Allah liderlik/önderlik vaat ediyor:
“Firavun memleketin başına geçti ve halkını fırkalara ayırdı. İçlerinden bir topluluğu güçsüz bularak(mustaz’af bularak) onların oğullarını boğazlıyor, kadınları sağ bırakıyordu; çünkü o, bozguncunun biriydi.Biz ise, o yerde güçsüz düşürülenlere-Mustaz’aflara lütufta bulunmak, onları önderler yapmak ve onları (mukaddes topraklara) vâris kılmak istiyorduk.28/Kasas-4-5
İşte Mustaz’afların 3 farklı tavrı ve 3 farklı karşılık karşımıza çıkıyor.
Mustaz’af ,Arapçada zaaf kökünden türetilmiş bir kelimedir.Za’af,kuvvetli,güçlü olmanın zıddıdır ve güçsüz,kuvvetsiz olmak,bir şeyi yapmaktan aciz olmak anlamlarına gelir.Bu fiili yani zafiyeti yapan kişilere veya zayıf bırakılan ,zayıf duruma düşürülen ,zillet içinde yaşamaya mecbur kılınan kimselere de “Mustaz’af “ denir.
Mustaz’af kavramının zıddı da “Müstekbir”dir.Müstekbir ise;Kibirlenen,Allah’ın verdiği nimetlerle şımnaran,insanları ezmeye çalışan zorba güç demektir.Bu iki kavramı birbiriyle ilintili olarak anlamamız gerekir.Bir kavramı ortaya koyarken aynı zamanda o kavramın zıddı olanı da anlamış oluruz.
Mustaz’af kavramının kökü olan zaaf kelimesi hangi alanlarda ortaya çıkmaktadır?:
1-Bedende,vucütta zaaf olabilir
2-Nefiste zaaf olabilir
3-Akılda zaaf olabilir
4-Fikirde,düşüncede,görüşlerde zaaf olabilir
5-Her hangi bir şeyin özelliklerinde,niteliğinde zaaf olabilir
6-Her hangi bir şeyde sayısal,nicelik olarak zaaf olabilir
7-İktidarda,statükoda,yetkide zaaf olabilir
Bunların zıddının düşündüğümüzde de müstekbir kavramı kendiliğinden tanımlanmış olur.Yani gerek bedende,nefiste,akılda,düşüncede,nitelik ve nicelikte gerekse iktidarda büyüklenme,kibirlenme,zor kullanma,zora koşma,verilen nimetleri başkalarına karşı üstünlük olarak kullanmaya çalışma müstekbirliği meydana getirir.
Mustaz’af kimseler tavırlarına göre 3 sınıfa,bölüme ayrılır:
1-Bu grub Mustaz’aflar;İçinde bulundukları zulümlere,baskılara,sindinmeye karşı ellerinden hiçbir şey gelmeyen çoluk çocuk,kadın ve erkeklerdir.Bu mustaz’af grubunu Allah’ın affetmesi umulur.Bu gibi kimseler için Allah,inananları ,onları bu durumdan kurtarmak için cihada davet ediyor.
“Size ne oldu da Allah yolunda ve «Rabbimiz! Bizi, halkı zalim olan bu şehirden çıkar, bize tarafından bir sahip gönder, bize katından bir yardımcı yolla!» diyen zavallı-mustaz’af erkekler, kadınlar ve çocuklar uğrunda savaşmıyorsunuz!.”4/Nisa-75
2-Bu grub Mustaz’aflar;Müstekbirlerin zulümlerine,baskılarına korku,dünyalık menfaatler,Allah’ın sözüne güvenmeme veya beşeri zaaflar nedeniyle karşı çıkmazlar.Suskunlukları bir anlamda Müstekbirlerin yaptıklarını onaylamak olduğunu idrak etmezler.Hatta Müstekbirlerin kendilerine zarar vermesin diye onlardan taraf gibi görünmeye,onların yardakçılığını yapmaya çalışan kimselerdir.Kur’an’da böyle kimselere ihtar vardır:
“Kendilerine yazık eden kimselere melekler, canlarını alırken: «Ne işde idiniz!» dediler. Bunlar: «Biz yeryüzünde çaresizdik-mustaz’afdık» diye cevap verdiler. Melekler de: «Allah'ın yeri geniş değil miydi? Hicret etseydiniz ya!» dediler. İşte onların barınağı cehennemdir; orası ne kötü bir gidiş yeridir.”4/Nisa-97
Bu tür kimseler Ahirette suçu başkalarına atmaya çalışırlar.
“Yine derler ki: «Ey Rabbimiz! Biz beylerimize-şeyhlerimize-yöneticilerimize ve büyüklerimize itaat ettik de bizi yanlış yola götürdüler.» Rabbimiz! Onlara iki kat azap ver ve onları büyük bir lânetle rahmetinden kov.”33/Ahzab-67
Bu Mustaz’af grubu suçludur.
3-Bu grub Mustaz’aflar ise vahiyden uzun müddet habersiz yaşamışlar ve bu zamanlarında Müstekbirlere boyun eğmişler,onların yönetimi altında yaşamışlar.Ama kendilerine bir uyarı,davet,elçi geldiği zaman ise tereddüt etmeden Müstekbirleri terk ederek veya onlara karşı çıkarak islama,vahye kulak vermişler,müstekbirlere baş kaldırmışlar,onların yaptıklarını onaylamayıp,elleriyle,dilleriyle karşı koyan kimseler olmuşlardır.Bu kimselere aynı zamanda Müstekbirlerin zulmüne seyirci kalmamışlardır.Onlarla fiili mücadeleye girişmişlerdir.Bu durumdaki Mustaz’aflara Allah liderlik/önderlik vaat ediyor:
“Firavun memleketin başına geçti ve halkını fırkalara ayırdı. İçlerinden bir topluluğu güçsüz bularak(mustaz’af bularak) onların oğullarını boğazlıyor, kadınları sağ bırakıyordu; çünkü o, bozguncunun biriydi.Biz ise, o yerde güçsüz düşürülenlere-Mustaz’aflara lütufta bulunmak, onları önderler yapmak ve onları (mukaddes topraklara) vâris kılmak istiyorduk.28/Kasas-4-5
İşte Mustaz’afların 3 farklı tavrı ve 3 farklı karşılık karşımıza çıkıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder