KUR'AN'DA KEŞKE KELİMESİ
Keşke kelimesi bir temenni sözüdür.Arapçada temenni sözleri birden fazladır:
1-LEYTE:
Türkçe’de :Bari,keşke,tek,ne olurdu anlamına gelir.Kur’an’da “leyte” kelimesi 14 yerde kullanılır:
“Onların, ateşin kenarına getirilip durdurulduklarında, «keşke dünyaya tekrar döndürülseydik, Rabbimiz'in ayetlerini yalanlamasaydık ve inananlardan olsaydık» dediklerini bir görsen!”6/Enam-27
“Yüzleri ateşte çevrildiği gün: «Keşke Allah'a itaat etseydik, keşke Peygamber'e itaat etseydik!» derler.”33/Ahzap-66
“Karun, ihtişam içinde milletinin karşısına çıktı. Dünya hayatını isteyenler: «Karun'a verildiği gibi bizim de olsa; doğrusu o büyük bir varlık sahibidir» demişlerdi.”28/Kasas-79
“O'na cennete gir» denilince «Keşke kavmim bilseydi.»36/Yasin-26
“O şeytan dostu kimse, en sonunda bize gelince arkadaşına: Keşke benimle senin aranda doğu ile batı arası kadar uzaklık olsaydı, ne kötü arkadaşmışsın! der.”43/Zuhruf-39
Allah'tan size bir nimet erişse, and olsun ki, sizinle kendi arasında bir dostluk yokmuş gibi: «Keşki onlarla beraber olsaydım da ben de büyük bir başarı kazansaydım» der.4/Nisa-73
“Nitekim, ürünleri yok edildi; bağın altüst olmuş çardakları karşısında, sarfettiği emeğe içi yanarak ellerini oğuşturup «Keşke Rabbime kimseyi ortak koşmasaydım» diyordu.”18/Kehf-42
“Doğum sancısı onu bir hurma ağacının dibine gitmeğe mecbur etti. «Keşke ben bundan önce ölmüş olsaydım da unutulup gitseydim» dedi.”19/Meryem-23
“O gün, zalim kimse (pişmanlıktan) ellerini ısırıp şöyle der: Keşke o peygamberle birlikte bir yol tutsaydım!”25/Furkan-27
«Eyvah!» diyecek, «keşke falancayı dost edinmeseydim.”25/Furkan-28
Ancak kitabı sol tarafından verilen der ki: «Eyvah! Keşke kitabım verilmeseydi bana!.”69/Hakka-25
“Keşke onunla (ölümümle) her iş olup bitseydi!”69/Hakka-27
“Sizi, yakın gelecekteki bir azabla uyardık; o gün kişi elleriyle sunduğuna bakar ve inkarcı da: «Keşke toprak olaydım» der.” 78/Nebe-40
“İşte o zaman insan:) «Keşke bu hayatım için bir şeyler yapıp gönderseydim!» der.”89/Fecr-24
İşte bu "keşke"ler insanın temennisi olmakla beraber geri dönüşün mümkün olmadığı, hayıflanmanın bir işe yaramadığını ortaya koyan bir ifadedir.
2-LEV :
Genellikle gerçekleşmesi imkan dahilinde olmayan bir temenni ifadesidir. Keşke olsaydı,şayet,eğer anlamında bir kelimedir.Kur’an’da “lev” ifadesi bir çok yerde geçmesine rağmen temenni olarak yaklaşık 20 yerde geçer.
“Eğer kulak vermiş veya akletmiş olsaydık, çılgın alevli cehennemlikler içinde olmazdık» derler.”67/Mülk-10
“İşte o gün inkar edip peygambere asi olanlar şöyle arzu edecekler: Keşke yerle bir edilselerdi de Allah'tan bir tek söz gizlemeselerdi.”4/Nisa-42
Ayrıca daha önce yaptığım“Keşke Bilselerdi” çalışmadaki ayetlerde de “lev” kelimesi kullanılmaktadır.Burada keşke ifadesi bir hayıflanma değil,bir gerçeği ortaya koymaya yönelik ifadedir.Allah bu ayetleriyle bir anlamda uyarıyor,ölmeden,iş işten geçmeden önce kendinize gelin gibi uyarılarını yapmaktadır.Yol yakınken dönün,şunları göz önüne alın,unutmayın,hüsrana uğrayanların durumuna düşmeyin anlamında bir uyarıdır,ikazdır.Bir öğretmenin öğrencilerine okulun başında uyarması,nasihatlarda bulunması gibi bir temenni ifadeleridir.
3-LEALLE
Lealle edatı tereci yani korkulan ve umulan bir işin,bir durumun beklenmesini ifade eder.Türkçe’de de “umulur ki,ümit edilir ki,keşke olsa,ola ki,korkarım ki,umarım,belki” gibi anlamlarla tercüme edilir. “Lealle”nin temenni için kullanıldığı da olur. Bu noktada şu ayrımı yapmak da faydalı olacaktır: Temenni, nefsin olmasını arzu ettiği ama daha çok imkânsız istekler ve yakınmalardır. Tereccîde ise, istenilen iş mümkündür ve olması beklenir. Temennide hep arzulanan, nefsin hoşuna giden şeylere özlem vardır. Tereccîde ise, bazen hoşlanılmayan şeyleri bekleme de söz konusudur. Kur’an-ı Kerim’de “Lealle”nin temenni için kullanıldığı ayetler de vardır.Mesela;
“Âhireti inkâr edenlerden birine ölüm gelip çatınca, işte o zaman: ‘Ya Rabbî!’ der, ‘ne olur beni dünyaya geri gönderin, ta ki zayi ettiğim ömrümü telafi edip iyi işler yapayım.’ Hayır, hayır! Bu, onun söylediği manâsız bir sözdür. Çünkü dünyadan ayrılanların önünde, artık, diriltilecekleri güne kadar bir berzah vardır.” 23/Mü’minûn -99-100
“Tuttular, Allah’tan başka tanrılar peşine düştüler, ümit ettiler ki yardıma nâil olacaklar!” 36-Yasin-74
Kur’anda keşke ifadelerinin nasıl kullanıldığına baktığımızda;insanların “keşke” ifadelerinin kullanması ile Allah’ın “keşke” ifadesini kullanması farklıdır.Ayrıca Allah bunu farklı kelimelerle ifade etmiştir.Bu da Arapçanın ne kadar ayrıntılı bir dil olduğunu gözler önüne seriyor.
